Kuruluşumuzun AB mevzuat uyum çalışmaları ile ilgili toplantılara katılım süreci 6 Haziran 2001 tarih ve 79/2206 tarihli DPT AB ile İlişkiler Genel Müdürlüğü´nün resmi yazılarına istinaden başlamıştır. İlgi yazı ve daha sonra intikal eden çeşitli kuruluşlardan gelen yazılar gereği kuruluşumuz, AB konulu tüm toplantılara görevlendirmiş olduğu bir veya iki personelle katılmayı sürdürmüştür.

 

1- Türkiye AB´ne tam üyelik perspektifinde sektörlerle ilgili mevzuat uyum çalışmalarına DPT Müsteşarlığı Koordinatörlüğünde 8 komite ile başlamıştır. Oluşturulan komitelerden biri Tarım ve Balıkçılık alt komitesidir. Bu komitede 7 çalışma grubuna ayrılmıştır. 7 çalışma grubundan biri, Tarımsal Piyasalara İlişkin Topluluk İdari Yapılarının İzlenmesi ve Oluşturulması Gereken Başlıca Sistemler ile Kırsal Kalkınma Çalışma Grubu?dur. Bu grup da kendi içinde 3 alt çalışma grubuna bölünmüştür. 3 alt çalışma grubundan birinin adı ise Ortak Piyasa Düzenlerine uyum çalışma grubu olarak belirlenmiştir. Bu grubun alt koordinatörlüğü Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, APK Kurulunda Pazarlama Daire Başkanlığına verilmiştir. Çalışma grubunun 3 eylem planı belirlenmiştir. 1.eylem planına göre, mevzuat tarama çalışmalarının 2001 Ağustos ayı sonunda bitirilmesine karar verilmiş, 2.eylem planına göre mevzuatların değerlendirilmesi ise 2002 şubat ayında sonuçlandırılmasına karar verilmiştir. 3. eylem plan olarak da, uyum için mevzuat uyum taslaklarının ilgili mercilere sunulmasına karar verilmiştir. Çalışmaların tamamlanma süresi 2002 haziran olarak saptanmıştır. Tarım Bakanlığı bu eylem planına göre kuruluşumuzdan bu konuda çalışma yapmak üzere eleman belirlemesini istemiştir. Kuruluşumuz bir elemanı görevlendirmiştir.

 

2- Görevlendirmeler üzerine; Yapılan çalışmalar ?Çay Tarım ve Sanayi Ön Çalışma Raporu? olarak Genel Müdürlüğe görevlendirilen personel tarafından Eylül 2001 de, olağan yönetim kurulu toplantısında sunulmuştur. Bu çalışmada özetle; Çayın sadece Portekiz?in Azor Adalarında az miktarda üretildiği ve bununla ilgili AB?nde 2 mevzuatın olduğu, ancak ekonomik anlamda çay yetişmemesi sebebiyle çaya özgü bir OPD mevzuatının ise olmadığı belirtilmiştir. AB?nin dünyada önemli bir ithalatçı ülke konumunda bulunması, çay üreten ülkelerle ticarette çay?a sıfır gümrük vergisi uygulaması, AB?ne üyelik halinde, Çay sektörünün AB nin OTP?na uyumu için bir OPD oluşturulabilme olanaklarının araştırılması gerekliliği vurgulanarak, OPD oluşturulamaması halinde, AB?ne üyeliğe kadar sektörün rekabet edilebilirliğinin artırılmasına yönelik tedbirlerin alınmasının şart olduğu ifade edilmiştir.

 

3- AB çalışmaları, bu tarihten sonra çalışmaların koordinatörlüğünü yürüten kuruluşlarda çeşitli defalar kesintiye uğramıştır. Çalışmalar, DPT AB ile İlişkiler Genel Müdürlüğünde 31.07.2002 tarihinde gerçekleştirilen bir toplantıyla tekrar başlamıştır. Bu toplantıda çeşitli kuruluşlar mevzuat çalışmaları konusunda bilgi vermiştir. Çay konusunda da yapılan çalışmalar ve kuruluşumuz görüşleri aktarılmıştır. Toplantı neticesinde; 31 Aralık 2002 tarihine kadar çalışmaların bitirilmesi istenmiştir. Ancak seçimlerin yapılması sebebiyle çalışmalar tekrar kesintiye uğramıştır.

 

4- DPT?nin 12 Mart 2003 tarih ve 693 sayılı yazıları ile AB çalışmaları tekrar başlatılmıştır. Bu yazıda; diğer ürünlerle birlikte çayla ilgili olarak kapsamlı bir çalışma yapılmasına karar verilmiştir.

 

5- Kuruluşumuzda AB çalışmaları Haziran 2003?de tekrar başlamış ve günümüze kadar kesintisiz olarak devam etmiştir. Bu tarihten itibaren çay sektörü ile ilgili olarak uygulanması gereken stratejiyi belirlemek maksadıyla, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, ABGS ve DPT Müsteşarlığı?nda ilgili uzman kişilerle görüşülmüş, AB konusunda çalışan Sivil Toplum Kuruluşları ile irtibata geçilmiş, özel sektör firmaları ile karşılıklı görüşme ve bilgi alışverişinde bulunmuştur. Bu çalışmaları yürütmekle görevlendirilen personelden Genel Müdürlüğümüz sürekli bilgilendirme raporları almıştır. Bu çalışmalar kapsamında dünya çay tarım, sanayi ve ticareti alanında çeşitli kaynaklar araştırılmış, Türkiye çaycılığı ile üretici ülkelerdeki çay tarım ve sanayisinin karşılaştırılabilmesine olanak sağlayan çok sayıda bilgi derlenmiştir. Uluslar arası çay piyasa haberleri ve borsa fiyatları yakından izlenmeye başlanmıştır.

 

6- Haziran 2004 tarihinden itibaren ise Ortak Piyasa Düzenlerine Uyum Çalışma Grubunun Koordinatörlüğü, 23 Haziran 2004 tarihinde ABGS de yapılan bir toplantıyla DPT Müsteşarlığından Tarım ve Köyişleri Bakanlığına devredilmiştir. Bu tarihten itibaren çalışmalar Tarım ve Köyişleri Bakanlığı APK Kurul Başkanlığında 2 Daire Başkanlığı tarafından yürütülmeye başlanmıştır. Yapılan ilk toplantıda, 19 ürün ile ilgili çalışma grubu oluşturulmuştur. Bu ürünlerden biri de çay olmuştur. Her ürün için, çeşitli kuruluşlardan birer temsilcinin yer aldığı bir çalışma ekibi ve bir koordinatör belirlenmiştir. Çay Alt Çalışma Grubu ise ÇAYKUR koordinatörlüğünde, DPT, TÜGEM, DİATK, DTM ve Lipton A.Ş ile Doğuş Çay Sanayi temsilcilerinden oluşturulmuştur. Çay çalışma grubu 3 kez toplantı yapmış, çalışmaları değerlendirmiştir.Grup üyeleri arasında yapılan daha sonraki görüşmeler ise daha çok elektronik ortamda bilgi alışverişi şeklinde devam etmiştir. Çalışma grubunun talebi üzerine, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı AB Genel Müdürlüğü ile resmi yazı ile temasa geçerek, AB?ne üye ülke tarım ve ticaret müşavirlikleri kanalıyla OPD?si olmayan ürünler konusunda ülkelerin nasıl bir yaklaşım sergiledikleri ve OPD oluşturma olanaklarının var olup olmadığı sorgulamıştır. Alınan bilgiler, Çay için bir OPD oluşturulma olanaklarının sınırlı olduğuna yöneliktir. Ayrıca, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı AB tarım müşaviri ile de temasa geçilmiş, kendisinden bu konuda katkı istenmiştir.

 

7- Tarım ve Köyişleri Bakanlığı çalışmaların 2005 Eylül ayında neticelenmesini ve ürün raporlarının Bakanlığa teslim edilmesini istemiştir. Bu bağlamda, çay ile ilgili nihai rapor Ekim 2005 başında Bakanlığa ve Kuruluşumuza grup raporu olarak iletilmiştir.

Rapor ekler hariç 80 sayfadan oluşmaktadır. Raporda; Dünya çay üretimi ve ticareti, AB?inde çay ticareti, Türkiye?de çay sektörü, AB?inde OPD ve yardım mekanizmaları, Çay için bir OPD oluşturulmasına ilişkin değerlendirme, sonuç ve kaynaklar yer almaktadır. Rapor hazırlanırken, AB?nin çay ile ilgili EC No 1453/2001 sayılı Konsey Tüzüğü ve EC No 43/2003 sayılı Komisyon Tüzüğü , yaş ve işlenmiş meyve sebze tüzükleri ve pamuk üretimi destekleme sistemine ilişkin tüzük incelenmiştir . Değerlendirme bölümü, yukarda belirtilen tüzüklerde dikkate alınarak, daha çok çay için bir OPD oluşturulma ihtimaline yönelik olarak hazırlanmıştır.

 

8- Rapor tesliminden itibaren yapılan çalışmalar ise şu şekilde gelişmiştir:

Bilindiği üzere AB devlet ve hükümet başkanlarının 17 aralık 2004 tarihli zirvesinde aldığı karar doğrultusunda 3 Ekim 2005 tarihinde yapılan katılım konferansı ile Türkiye resmi olarak AB?ne katılım müzakerelerine başlamıştır. Bu bağlamda, belirli bir takvim içerisinde tamamlanması planlanan tarama toplantılarından, Kuruluşumuzun ilgili olduğu Tarım ve Köyişleri Bakanlığının görev alanına giren ?Tarım ve Kırsal Kalkınma? faslının tanıtıcı tarama toplantısı, 5-8 Aralık 2005 tarihinde, ayrıntılı tarama toplantısı ise 23-27 Ocak 2005 tarihlerinde Brüksel?de gerçekleştirilmiştir. Ayrıntılı tarama toplantısı öncesi, AB Komsiyonu tarafından Türkiye?ye gönderilen her bir ürünle ilgili soru formlarından istifade edilerek çayla ilgili soru formu oluşturulmuş ve bu formdan yararlanarak kuruluşumuz, çay sektörünün mevcut durumunu, mevzuatını, AB?inde çay ile ilgili mevzuatı, çay için muhtemel seçeneklerin yer aldığı İngilizce ve Türkçe olarak slayt formunda sunum hazırlanmıştır. Bu sunumlar ve soru formu Tarım ve Köyişleri Bakanlığına 17.1.2006 tarih ve 408 sayılı yazı ile iletilmiştir.

 

9- Ayrıntılı tarama toplantısına Bakanlık talebi olmadığı için kuruluşumuz katılamamıştır. Ancak Ankara İrtibat Müdürlüğünde AB çalışmalarını yürütmekle görevlendirilen personelimiz, Brüksel?de ayrıntılı tarama toplantısına katılan Bakanlık ve DPT Müsteşarlığı görevlileri ile görüşerek, Brüksel?de çay konusunda Bakanlık ve DPT tarafından ifade edilen görüşleri rapor olarak Genel Müdürlük Makamına iletmiştir.

 

Ayrıntılı Tarama toplantısında, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı tarafından çay sektörü ile ilgili genel bir açıklama yapılmış ve AB Komisyonun dikkatine sunulmuştur. DPT?nın,?Devlet Yardımları? ile ilgili hazırladıkları sunumda iki slaytta çay sektörü başlığı altında mevcut durum ve çay destekleri konularında bilgi verdikleri, Türkiye de çay sektörünün önemli bir sektör olduğu, bu konuda AB ile müzakere edilmesine ihtiyaç duyulduğunun sözlü ve yazılı olarak ifade edildiği belirtilmiştir.

 

Gelinen son aşamada; AB Komisyonu?nun DPT?ndan çay sektörü ile ilgili daha detaylı bilgi talep etmesi üzerine, daha önce hazırlanan soru formları üzerinde DPT ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile koordineli olarak çalışmalar başlamış ve devam etmektedir.

 

Çayın, ayrıntılı tarama toplantısında, DPT?nın `Devlet Yardımları? sunumunda ifade edilmiş olması sektör açısından olumlu bir gelişmedir. Ancak çay sektörünün devlet yardımları dışında ayrıntılı tarama toplantısında yeterince ifade edilmediği, bu yaklaşımın ise müzakere sürecinde çay sektörü için ciddi sorunlar yaratabileceği düşünülmektedir. Çay sektörü için bir Ortak Piyasa Düzeni oluşturma gerekliliği Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından AB Komisyonu nezdinde müzakere sürecinde tartışılmalı, alternatif destekleme mekanizmaları ise sektörle ilgili olarak ayrıca değerlendirilmelidir.